De kunstwereld staat nooit stil. Hoewel we in een tijdperk van digitale kunst en moderne technieken leven, is er een opmerkelijke heropleving van klassieke kunsttechnieken die door de oude meesters werden gebruikt. Kunstenaars van vandaag herontdekken en herinterpreteren deze traditionele methoden, waardoor ze een nieuw leven krijgen in de 21e eeuw. Of het nu gaat om de complexe gelaagdheid van olieverfschilderijen of de dramatische licht-donker contrasten van chiaroscuro, deze oude technieken hebben hun waarde bewezen en zijn relevanter dan ooit.
In deze blog neem ik je mee door enkele van de meest populaire oude kunsttechnieken die vandaag opnieuw de aandacht trekken, en verkennen we hoe ze zowel in het verleden als nu worden toegepast.
Tip: Als je zelf geïnteresseerd bent in het oefenen van deze oude technieken, zijn er veel bronnen beschikbaar, van online tutorials tot kunstboeken, die je op weg kunnen helpen.
Oude kunst / schilder technieken
Oude kunsttechnieken vormen de basis van veel van de meesterwerken die we vandaag nog bewonderen in musea over de hele wereld. Deze technieken, die eeuwen geleden werden ontwikkeld, stelden kunstenaars in staat om prachtige, gedetailleerde en duurzame kunstwerken te creëren.
De herontdekking van klassieke kunsttechnieken toont aan dat de lessen van de oude meesters niet verloren zijn gegaan. Integendeel, ze inspireren nieuwe generaties kunstenaars om oude methoden toe te passen in een moderne context.
De oude verftechnieken die nu weer populair zijn geworden
Hieronder vind je de kunsttechnieken die inmiddels weer vol op worden gebruikt door verschillende hedendaagse kunstenaars. De kunsttechnieken worden uitgebreid omschreven om je een goed beeld te geven.
Fresco
Fresco was de techniek bij uitstek van de renaissancekunstenaars, met Michelangelo’s Sixtijnse Kapel als een van de beroemdste voorbeelden. Bij fresco worden pigmenten gemengd met water en op natte kalkpleister aangebracht. Terwijl het oppervlak droogt, wordt de verf permanent in de muur geïntegreerd. Dit zorgde ervoor dat de kleuren hun intensiteit behielden door de eeuwen heen.
Hoewel fresco op het eerste gezicht misschien ouderwets lijkt, heeft het een moderne comeback gemaakt in muurschilderingen en straatkunst. Veel kunstenaars gebruiken nu vergelijkbare technieken om openbare ruimtes te versieren met prachtige, levendige muurschilderingen die herinneren aan de werken van oude meesters.
Olieverf
Olieverf, de koning onder de schildertechnieken van de oude meesters, werd geprezen om zijn rijke textuur, diepe kleuren, en de mogelijkheid om gedetailleerde lagen aan te brengen. Meesters zoals Rembrandt en Vermeer gebruikten olieverf om realistische portretten en scènes te creëren met ongeëvenaarde diepte. Een van de belangrijkste voordelen van olieverf is de langzame droogtijd, die kunstenaars de vrijheid geeft om hun werk aan te passen en te perfectioneren.
Vandaag de dag is olieverf opnieuw in trek bij kunstenaars die streven naar verfijning en gelaagdheid in hun werk. Moderne artiesten passen de klassieke technieken van glaceren en impasto toe om dynamische, levendige schilderijen te creëren die in hoge mate inspelen op licht en schaduw.
Chiaroscuro
Chiaroscuro, letterlijk vertaald als “licht-donker”, was een favoriete techniek van Caravaggio en Rembrandt. Deze methode maakt gebruik van sterke contrasten tussen licht en donker om een dramatisch en driedimensionaal effect te creëren. Kunstenaars konden door deze techniek emoties en beweging op een krachtige manier uitdrukken.
Tegenwoordig wordt chiaroscuro weer populair, niet alleen in traditionele schilderkunst maar ook in de fotografie en cinematografie. Het spel van licht en schaduw wordt gebruikt om intense, dramatische composities te maken die de kijker meeslepen. Veel hedendaagse kunstenaars passen chiaroscuro toe in portretten, waardoor ze diepte en emotie aan hun werk toevoegen.
Sgraffito
Sgraffito, een techniek waarbij verschillende lagen pleister in verschillende kleuren worden aangebracht en de bovenste laag wordt weggekrast om een afbeelding of patroon te onthullen, werd oorspronkelijk gebruikt in de renaissance voor decoratieve architectuur. Kunstenaars creëerden prachtige ontwerpen die gebouwen een elegante, verfijnde uitstraling gaven.
Vandaag wordt sgraffito herontdekt door kunstenaars die experimentele werken maken met lagen verf of pleister op muren en doeken. Deze techniek biedt een unieke manier om diepte en textuur toe te voegen aan hedendaagse kunstwerken en wordt steeds vaker toegepast in modern interieurdesign en kunstinstallaties.
Tempera
Lang voordat olieverf zijn intrede deed, was tempera de dominante schildertechniek. Door pigmenten met eigeel te mengen, creëerden kunstenaars zoals Botticelli iconische werken zoals De Geboorte van Venus. Tempera verf staat bekend om zijn snelle droogtijd en zijn heldere, matte afwerking.
In de hedendaagse kunst zien we een opleving van tempera vanwege de duurzaamheid en fijne details die deze techniek biedt. Veel kunstenaars kiezen voor tempera om verfijnde miniaturen of iconografische schilderijen te maken. Ook wordt het geprezen om zijn milieuvriendelijke en niet-giftige aard, een belangrijk aspect in een tijd waarin duurzaamheid in de kunst steeds meer aandacht krijgt.
Pentimenti
Hoewel pentimenti geen techniek is die bewust werd toegepast, is het een fascinerend aspect van veel oude meesterwerken. Pentimenti verwijst naar zichtbare sporen van eerdere composities of veranderingen die door de verf heen zichtbaar zijn. Dit geeft inzicht in het creatieve proces van de kunstenaar en toont hoe composities evolueerden.
In de moderne kunstwereld wordt de imperfectie en het idee van verandering steeds meer omarmd. Kunstenaars zijn minder bang om fouten te tonen en experimenteren openlijker met veranderende composities en stijlen. Dit zorgt voor een heropleving van het idee dat kunst nooit ‘af’ is, maar voortdurend in ontwikkeling.
Imprimatura
Imprimatura is een oude kunsttechniek waarbij een dunne, transparante laag verf op een wit canvas of paneel wordt aangebracht als eerste stap in een schilderij. Deze laag, meestal in een neutrale kleur zoals lichtbruin of oker, helpt om de felheid van het witte oppervlak te verzachten en creëert een gelijkmatige basis voor de volgende lagen verf.
Vroeger gebruikten oude meesters zoals Leonardo da Vinci en Rembrandt imprimatura om hun schilderijen meer diepte te geven. Door met een gekleurde onderlaag te beginnen, konden zij schaduwen en licht makkelijker opbouwen. De imprimatura hielp ook om het schilderij een warmere of koelere toon te geven, afhankelijk van de gekozen kleur, en maakte het schilderen van de volgende lagen verf soepeler.
Tegenwoordig wordt imprimatura nog steeds gebruikt door veel hedendaagse kunstenaars. Hoewel we nu meer verfopties en materialen hebben, blijft deze techniek populair omdat het een schilderij helpt een harmonieuze ondertoon te geven en de overgangen tussen kleuren soepeler maakt. Voor zowel klassieke als moderne schilderijen blijft imprimatura een eenvoudige maar krachtige stap om diepte en samenhang in een kunstwerk te brengen.
Onderschildering
Onderschildering is een klassieke schildertechniek waarbij een eerste, eenvoudige versie van het schilderij in één kleur of in grijstinten (ook wel grisaille genoemd) wordt aangebracht. Dit vormt de basis waarop de kunstenaar later de kleuren en details toevoegt. De onderschildering dient om de compositie vast te leggen, vormen te definiëren en licht- en schaduweffecten uit te werken voordat het echte schilderwerk begint.
Vroeger gebruikten oude meesters zoals Jan van Eyck en Leonardo da Vinci onderschilderingen om hun werk zorgvuldig op te bouwen in lagen. Dit stelde hen in staat om de contrasten en diepte in een schilderij beter te beheersen en gaf hen de mogelijkheid om stapsgewijs realistische schaduwen en licht te creëren. De onderschildering zorgde ervoor dat de kleuren die later werden aangebracht, beter tot hun recht kwamen en een prachtige gelaagdheid in het werk kregen.
Ook vandaag de dag passen veel kunstenaars deze techniek toe. Hoewel er nu snellere methoden zijn, kiezen veel schilders nog steeds voor onderschilderingen om de structuur en het licht van hun werk goed te kunnen controleren. Het is een geduldige methode, maar het eindresultaat levert vaak rijkere, complexere schilderijen op met meer diepte en nuances.
