Kunstvervalsing en kunstdiefstal hebben de mensheid eeuwenlang gefascineerd en integreerden zowel degenen die in de kunstwereld werkten als degenen die er alleen maar van droomden. Deze mysterieuze en vaak opwindende aspecten van de kunstwereld hebben talloze auteurs geïnspireerd om diep in de onderwerpen te duiken en boeken te schrijven die lezers meenemen op een reis door de schaduwrijke kant van de artistieke expressie.
In deze top 7 van de beste boeken over kunstvervalsing en -diefstal heb ik een selectie gemaakt van enkele van de meest meeslepende en informatieve boeken over kunstvervalsing en kunstdiefstal. Van gedurfde overvallen tot briljante vervalsingen, deze werken belichten de ingewikkelde wereld van misleiding en misdaad in de kunst.
Om je een goed beeld te geven van de boeken heb ik naast een boekomschrijving ook een link van Bol.com geplaatst. De link geeft veel extra over het boek, via de link kun je het boek eenvoudig en snel bestellen.
Meestervervalsers
Tientallen kunstexperts vonden De Emmausgangers van Han van Meegeren een van de mooiste schilderijen van Vermeer. Eerder oordeelde kunsthandel Duveen vernietigend over hetzelfde doek: ‘this is a rotten fake.’ ‘Eenderde van alle kunst is vals’ stelt Arthur Brand, ‘s werelds bekendste kunstdetective, vast in zijn voorwoord. Onderzoeksjournalist Bert Voskuil dook in de schimmige wereld van de valse kunst en zocht naar de motieven en praktijken van deze criminele beroepsgroep.
Meestervervalsers vertelt over de Nederlander Jobst Frese, met 20.000 werken de meest productieve vervalser ooit. En over de ongestrafte Eterman die gespecialiseerd was in Hollandse Meesters. Voskuil onthult in dit boek ook dat vervalser Geert Jan Jansen kunst die hij onder eigen naam verkoopt in China laat schilderen.
In dit boek staat ook de geschiedenis van Mark Landis die talloze valse kunstwerken schonk aan musea waar ze jarenlang te bewonderen waren. En hoe kon het gebeuren dat kunstkenners vele miljoenen betaalden voor de doeken van John Myatt die hij met supermarktverf schilderde? Waarom verstopte Tom Keating boobytraps in zijn vervalsingen, zodat als er een x-ray opname van werd gemaakt, het woordje ‘fake’ oplichtte?
Voskuil schreef de beste, onwaarschijnlijkste, gekste, spannendste, maar altijd waargebeurde verhalen over de grootste meestervervalsers op. Velen van hen liepen uiteindelijk door toeval en onbenulligheid tegen de lamp. Onderzoeksjournalist en kunstliefhebber Bert Voskuil is auteur van Verfstreken, met anekdotes over schilders.
Meesterdief
Meesterdief is het bizarre levensverhaal van Nederlands bekendste beroepsinbreker: Octave ‘Okkie’ Durham. groeit op in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt als zoon van een Brabantse moeder en een Surinaamse vader. Zijn vader is een beruchte drugsdealer op de Zeedijk. Door de activiteiten van zijn vader en het leven in een volksbuurt is Okkie al vroeg streetwise.
Hij begint met het jatten van autoradio’s en pleegt honderden winkeldiefstallen. Van de drugshandel moet hij niks hebben. Al snel verlegt hij zijn terrein naar insluipingen bij bedrijven in binnen- en buitenland. Hondsbrutaal en vaak op klaarlichte dag steelt hij voor tonnen aan computers, dure kleding, horloges en geldkluizen. Okkie’s motto luidt ‘gebruik nooit geweld, zorg voor een nette vluchtauto en eenmaal betrapt, blijf rustig en gebruik je koppie’. Collega-inbrekers roemen hem om zijn grondige voorbereiding en grote technische kennis. In het uitgaanscircuit is Okkie, dankzij een vlotte babbel en enorme hoeveelheden geld, een bekende jongen. Hij kent veel beruchte ‘jongens’ waarvan sommigen later gewelddadig aan hun einde komen.
Op zoek naar nieuwe uitdagingen pleegt Okkie een aantal spectaculaire bankroven. Justitie staat keer op keer machteloos. Hij breekt in bij het Amsterdamse Van Gogh Museum. De inbraak is wereldnieuws. Maar Okkie vlucht naar Spanje en duikt onder bij vrienden (waaronder voetballer Patrick Kluivert). Uiteindelijk loopt hij tegen de lamp.
In Meesterdief geeft Okkie een reeks tot nu toe onopgeloste misdrijven toe. En vertelt hij hoe hij justitie lange tijd te slim af was. Met alle foefjes en trucs. Okkie Durham zegt: ‘als ik aan vreemden vertel wat ik in mijn leven allemaal heb meegemaakt zie je in hun ogen dat het niet te bevatten is.’
Journalist Wilson Boldewijn (1975) werkte o.a. AT5 Nieuws en bij RTL 4. Sinds 2017 is hij te zien bij Telegraaf VNDG, het online videoplatform van De Telegraaf. Als verslaggever voor AT5 versloeg hij de rechtszaken over de Van Goghroof. Voor Meesterdief trok hij lange tijd met Okkie Durham op.
Ongemakkelijk erfgoed
Het kanon van de koning van Kandy, krachtbeelden uit Congo, de Benin-bronzen, Javaanse tempelbeelden: het is maar een greep uit een veelheid van voorwerpen die vaak op oneigenlijke wijze in bezit zijn gekomen van Nederlandse en Belgische musea en particuliere verzamelaars. En dan liggen hier ook nog menselijke resten uit koloniale gebieden.
Sinds hun onafhankelijkheid roepen de voormalige koloniën om teruggave van verloren erfgoed. Daardoor voelt dit bezit steeds ongemakkelijker en zoeken regeringen en musea in Nederland en België manieren om waardevolle objecten terug te geven.
Hoe en wanneer zijn deze voorwerpen hier gekomen, en waar zijn ze nu? Is het allemaal roofkunst? Hoe gaat teruggeven in zijn werk? Zijn er succesvolle voorbeelden? Moet iets ook terug als het hier niet gemist kan worden? De antwoorden op die vragen blijken verre van eenduidig.
‘Jos van Beurden is de grote specialist op het gebied van koloniale roofkunst.’ – Eric Dijkstra, BNN VARA
‘Een monumentaal werk van hoge kwaliteit’ – Guido Gryseels, directeur AfricaMuseum
‘Van Beurden voert de lezer langs een bonte schouw van koloniale oorlogsbuit en verzameldrift.’ – Eric Brassem, Trouw
‘”Ongemakkelijk erfgoed” zet aan tot genuanceerde stellingnames over veranderende culturele mores.’ – Chris Reinewald, Museumtijdschrift
‘In zijn verfrissend onbevooroordeelde boek Ongemakkelijk erfgoed, over Nederlandse en Belgische roofkunst vermijdt gelauwerd erfgoedherkomstonderzoeker Jos van Beurden gemakkelijke verontwaardiging. Door zijn eigen activiteiten weet hij dat diplomatie het meest uithaalt. Kunstroofpreventie vraagt om mentaliteitsverandering over en weer.’ – De leesclub van alles
‘Met deze publicatie is een grote stap gezet in het schrijven over Nederlandse en Belgische koloniale collecties en over de mogelijkheid een weg te banen voor de toekomst. Een aanrader voor eenieder die werkt met koloniale collecties of zich daarvoor interesseert.’ – Hilde van den berg, Museumpeil
Kunstvervalsing
Hoe kon een surrealistische schilder van licht erotisch getinte taferelen als ’s werelds meest succesvolle Vermeer-vervalser de nazi’s om de tuin leiden? Wat dreef beruchte meestervervalsers door de eeuwen heen, zoals Han van Meegeren, Geert Jan Jansen of Eric Hebborn? Waarom vervalst men Basquiat, Dürer, Van Eyck, Appel, Matisse, Warhol of Banksy? Kunstvervalsing, misleiding en masterminds van meestervervalsers legt het mysterie, de intriges en de schandalen van kunstvervalsing bloot. Deze vorm van criminaliteit wordt vaak beschouwd de roemrijkste van alle misdaden.
De geschiedenis van kunstvervalsingen zit vol met misdaadverhalen, die fascinerend, vaak bizar en altijd waargebeurd zijn. Dit true crime-boek beschrijft de avonturen en mislukkingen van meestervervalsers van vroeger en nu. Het ontrafelt de criminele masterminds en laat zien hoe ze door een mix van genialiteit, trots, wraak, roem, misdaad, opportunisme, geld en macht tot hun daden worden gedreven. Niet alleen beeldende kunst, maar ook zwendel in wijn, archeologische vondsten en literatuur komt aan bod. Vervalsen is al zo oud als de handel in kunst, en ook de huidige kunstwereld wordt regelmatig geplaagd door miljoenenzwendels.
Kunstmisdaadexpert Noah Charney onderzoekt hoe en waarom ‘s werelds meest kundige vervalsers – op vaak ingenieuze en charmante wijze – erin slaagden de kunstwereld te misleiden. Hij ontrafelt de trucs van hun handel en beschrijft hoe ze uiteindelijk tegen de lamp liepen, na grondig speurwerk, wetenschappelijke analyse of gewoonweg geluk. Ook laat Charney zien hoe de kunstwereld zelf bij vervalsing is betrokken, bijvoorbeeld door vervalsing te ontkennen om daarmee het eigen gezicht te redden. Welkom in de wereld van kunstvervalsing. En wees gewaarschuwd: vertrouw niet altijd op wat je ogen zien.
Kunstroof
Duizenden kunstwerken van onschatbare waarde zijn in de afgelopen eeuw uit musea en particuliere verzamelingen gestolen, of het nu gaat om schitterende schilderijen of zeldzame antiquiteiten. Dit boek presenteert een verzameling van onvervangbare kunstwerken die in het echt waarschijnlijk nooit meer te zien zullen zijn.
Rare kwasten
Rare kwasten – De opvolger van Verfstreken Bert Voskuil is besmet met het kunstvirus. Hij raakt hij niet uitverteld over de schilderkunst die hem zo mateloos boeit. Rare kwasten een must voor elke kunstliefhebber: een verrassend boek boordevol petit histoire.
Want bij alle schilders is wel een steekje los dat ze tot rare kwasten maakt. Zonder dat zouden ze niet al die prachtige kunst hebben kunnen creëren. Waarom schilderde Holbein de jongere zo’n geflatteerd portret van de foeilelijke prinses Anna van Kleef? En waarom verbrandde Botticelli enkele van zijn schilderijen op de brandstapel van een gefrustreerde monnik? Waarom wilde Vermeers schoonmoeder niet dat haar dochter met hem trouwde? Hoe kwam de Haarlemmer Gerrit Berckheyde ertoe om een portret van een Duitse overledene op zijn eigen doodshemd te penselen? Waarom werd de moordenaar Caravaggio die zo’n ommekeer in de schilderkunst veroorzaakte, toch weer door de paus in genade aangenomen? Hoe kon Monet terwijl hij al vrijwel blind was, nog zijn prachtige waterlelies blijven schilderen? En waarom haatte Mondriaan de kleur groen? De antwoorden op al die vragen leverden wonderlijke, grappige en ontroerende verhalen uit de geschiedenis van de schilderkunst.
Bert Voskuil verzamelde ze en bundelde ze in Rare Kwasten. Deze wonderlijke verhalen verdienen het om op kaartjes naast de schilderijen te hangen. Want schilderijen met een verhaal hebben meerwaarde… Journalist Bert Voskuil werkte voor Libelle en Nieuwe Revu. Hij is auteur van verschillende boeken, waaronder Verfstreken en Meestervervalsers. In zijn vrije tijd is Voskuil een frequent museumbezoeker.
Picasso’s keerzijde
Als een privédetective zoekt Mira Feticu eind 2018 naar de verloren gewaande Tête d’Arlequin van Picasso, een van de zeven kunstwerken die in 2012 door een Roemeense bende uit de Rotterdamse Kunsthal werden gestolen. Aanleiding voor de zoektocht is een anonieme brief die ze ontving, waarin vermeld stond waar de Picasso zich zou bevinden. Ze gaat onbesuisd, enthousiast en vol goede hoop op pad met bevriend schrijver Frank Westerman. Reizend door haar geboorteland Roemenië, van Boekarest tot de Donaudelta, werpt ze een schrijnend nieuw licht op deze nog altijd onopgeloste kunstroof.
In een wervelende vertelling beschrijft Feticu hoe de zoektocht naar Tête d’Arlequin eindigt in een ontluistering: de brief bleek een stunt van twee Belgische theatermakers.
Picasso’s keerzijde is naast een zoektocht ook een beschouwing over schoonheid en valsheid, kunst en werkelijkheid.